Topraklama Sistemlerinde Şerit Kullanımı: Temel Topraklama Şeridi ve Uygulama Rehberi

Temel topraklama şeridi ve diğer topraklama elemanları, elektrik sistemlerinde büyük bir öneme sahip güvenlik önlemleridir. Elektrikli cihazların herhangi bir elektrik kaçağı tehlikesine karşı gövdelerinin bir iletkenle toprağa gömülü vaziyetteki topraklama sistemine bağlanması yöntemidir. Böylece cihazda elektrik kaçağı varsa, temas halinde elektrik akımı kişi üzerinden değil, direnci daha az olan toprak hattı üzerinden geçer ve çarpılma tehlikesi ortadan kalkmış olur.

Topraklama Şeridi Nedir? Nerelerde Kullanılır?

Topraklama şeridi, elektrik sistemlerinde toprak ile elektriksel bağlantı kurmak için kullanılan yassı ve esnek iletken elemanlardır. Genellikle galvanizli çelik, bakır veya paslanmaz çelik malzemelerden imal edilirler ve çeşitli boyutlarda üretilirler. Bu şeritler, yüksek iletkenlik özelliğine sahip olup geniş yüzey alanları sayesinde toprakla daha iyi temas sağlarlar.

Temel topraklama şeridi uygulamaları çeşitli alanlarda karşımıza çıkar. Binalarda, fabrika tesislerinde, akaryakıt istasyonlarında, yıldırım koruma sistemlerinde ve trafo merkezlerinde sıklıkla kullanılırlar. Özellikle binaların temellerinde, betonarme içerisine yerleştirilerek binanın bütünsel topraklamasını sağlar. Ayrıca elektrik panolarında, jeneratör odalarında ve bilgi işlem merkezlerinde potansiyel dengeleme amaçlı kullanımları da yaygındır.

Topraklama sistemleri için kullanılan şeritler farklı ölçülerde üretilmektedir. En yaygın kullanılan ölçüler 25x3 mm, 30x3 mm, 30x3,5 mm ve 40x4 mm'dir. Malzeme seçimi uygulama alanına göre değişiklik gösterir. Ancak galvanizli şeritler, ekonomik oluşları ve korozyon dirençleri nedeniyle daha çok tercih edilmektedir. Bakır şeritler ise daha yüksek iletkenlik sağladığından hassas elektronik sistemlerin bulunduğu alanlarda kullanılmaktadır.

Temel topraklama şeridi uygulamasında dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri, şeridin süreklilik arz etmesidir. Şerit birleşim noktalarında özel ve uygun kalınlıklarda bağlantı elemanları kullanılarak düşük dirençli bir bağlantı sağlanmalıdır. Aynı zamanda şeridin yeterli derinlikte ve doğru tekniklerle yerleştirilmesi, topraklama direncinin istenen değerlerde olması için kritik öneme sahiptir.

Topraklama sisteminde şerit kullanımının en büyük avantajı, geniş yüzey alanı sayesinde toprakla temasın daha iyi olması ve dolayısıyla topraklama direncinin düşürülmesidir. Bu sayede, elektrik kaçağı durumunda fazla akımın hızla toprağa iletilmesi sağlanarak can ve mal güvenliği korunmuş olur.

Temel Topraklama Şeridi: İnşaat Aşamasında Atılması Gereken Adım

İnşaat sürecinde temel topraklama şeridi uygulaması, binanın elektriksel güvenliği için atılması gereken en kritik adımlardan biridir. Bu uygulama, bina inşaatının henüz temel aşamasındayken yapılması gerekmektedir. Sonradan müdahale edilmesi neredeyse imkansız olan bir işlemdir.

Öncelikle, temel topraklama şeridi uygulaması temel beton dökümünden önce gerçekleştirilmelidir. Şerit, temelin en alt kısmına ve dış çevresine kapalı bir ring oluşturacak şekilde yerleştirilmektedir. Böylece binanın tüm elektriksel sistemleri için ortak bir topraklama noktası oluşturulmaktadır. Bunun yanında, şerit yerleştirilirken beton içinde kalacak şekilde konumlandırılmalıdır ancak zemine de temas etmelidir.

Temel aşamasında atılan bu adımın birçok avantajı vardır. İlk olarak, şeridin geniş yüzey alanı sayesinde toprakla temas maksimum seviyeye çıkarılmaktadır. Düşük direnç değerleri elde edilmektedir. Ayrıca betonun nem tutma özelliği, topraklama verimini artırarak sistemin etkinliğini yükseltir. Doğru yerleştirildiğinde, zaman içinde oluşabilecek korozyon ve diğer çevresel etkilere karşı da daha dayanıklıdır.

İnşaat aşamasında dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:

• Şerit malzemesi olarak genellikle 30x3,5 mm veya 40x4 mm galvanizli çelik tercih edilmelidir.
• Şerit birleşim noktaları özel kenetleme parçaları kullanılarak sağlamlaştırılmalıdır.
• Bina içinden ana dağıtım panosuna bağlantı için çıkış noktaları bırakılmalıdır.
• Topraklama sistemleri için en az iki çıkış noktası planlanmalıdır. Proje detaylarına göre artırılabilir.

Binanın ilerleyen kullanım yıllarında, topraklama şeridi üzerinde herhangi bir müdahale gerektiğinde bu çıkış noktaları hayati önem taşır. Dolayısıyla inşaat aşamasında yapılan bu temel uygulama, binanın tüm elektriksel ömrü boyunca güvenliğini belirleyen en önemli unsurlardan biridir.

Topraklama Şeridi Döşeme Aşamaları

Bir binada güvenli elektrik tesisatı oluşturmanın önemli aşamalarından biri de temel topraklama şeridi döşeme işlemidir. Bu süreç, doğru malzeme seçiminden başlayarak profesyonel bir şekilde tamamlanması gereken adımlardan oluşur.

Döşeme işlemine başlamadan önce, gerekli malzemeler hazırlanmalıdır. Şerit bağlantıları için özel kenetleme parçaları, topraklama terminalleri ve uygun ölçüm cihazları da bulundurulmalıdır. Tüm bu malzemelerin TS EN 62561-1 ve TS EN 62561-2 standartlarına uygun olması gerekir.

Döşeme işlemi, temelin en alt seviyesinde başlar. Öncelikle şerit, tüm bina temelini çevreleyecek şekilde kapalı bir ring oluşturacak biçimde yerleştirilmektedir. Bina köşelerinde şeridin bükülmesi gerektiğinde, keskin açılardan kaçınılmalıdır. Şerit ekleme bağlantıları için özel klemensler kullanılarak, en az 5 cm üst üste bindirilmelidir. Cıvatalı bağlantılarla sağlamlaştırılmalıdır.

Şeridin toprakla teması maksimum olacak şekilde yerleştirilmesi kritik öneme sahiptir. Ayrıca şeridin beton içinde kalacak şekilde konumlandırılması, ancak zemine de temas etmesi sağlanmalıdır. Beton içindeki şerit toprak ile irtibatı bakır iletken aracılığı ile yapılmalıdır. Aksi takdirde galvaniz şerit korozyona uğrayarak topraklama direncini artıracaktır. Topraklama sistemleri için binanın farklı noktalarında kullanılacak çıkış uçları da bu aşamada düşünülmelidir.

Uygulama tamamlandıktan sonra, mutlaka ölçüm yapılmalıdır. Standartlara göre topraklama direnci hesaplanmalı ve ölçüm sonuçlarının belirlenen değerinin altında olması sağlanmalıdır. Bu değer sağlanamıyorsa, topraklama çubuklarıyla destekleme veya kimyasal topraklama malzemeleri kullanılabilmektedir.

Döşeme işlemi sırasında dikkat edilmesi gereken bir diğer husus, topraklama şeridi ile metal yapı elemanları arasında bağlantı kurulmasıdır. Binanın çelik konstrüksiyonu, su boruları ve diğer metal aksamlar, potansiyel dengeleme barası üzerinden topraklama sistemine bağlanmalıdır.

Son olarak, döşeme işlemi tamamlandıktan sonra, tüm bağlantıların sağlamlığı kontrol edilmelidir. Topraklama tesisatının şemasının hazırlanarak saklanması unutulmamalıdır. Bu, ileride yapılacak bakım ve kontroller için büyük kolaylık sağlayacaktır.

Sık Yapılan Hatalar ve Doğru Uygulamalar

Temel topraklama şeridi uygulamalarında birçok kritik hata yapılabilmektedir. Bu hatalar sistemin etkinliğini ciddi şekilde azaltabilmektedir. Profesyonel elektrik tesisatçıları tarafından sıklıkla karşılaşılan bu sorunları bilmek, güvenli bir sistem kurulumu için hayati önem taşır.

En yaygın hatalardan biri, şerit malzemesi seçiminde yapılan yanlışlıklardır. Korozyona dayanıklı olmayan veya standart dışı malzemelerin kullanılması, zaman içinde topraklama sisteminin bozulmasına yol açar. Bunun yerine, Sıcak Daldırma Galvanizli çelik veya bakır gibi dayanıklı ve iletkenliği yüksek malzemeler tercih edilmelidir. Ayrıca, şerit kalınlığının yetersiz olması da sık karşılaşılan bir sorundur.

Bağlantı noktalarındaki hatalar da topraklama sistemlerinin verimini düşürür. Şerit ekleme bağlantılarında kaynak yerine cıvatalı bağlantı kullanılmaması veya bağlantı noktalarının yeterince sıkı olmaması direnci artırır. Esco, Bağlantı noktalarında klemens civatalarının montaj kolaylığını sağlamak için Faydalı Model Belgesine sahip Kilitli Tip Pratik Civatalı Klemens tasarlamıştır. Doğru uygulama için şeritler en az 5 cm üst üste bindirilmelidir ve özel klemenslerle sabitlenmelidir.

Şerit döşeme derinliğinde yapılan hatalar başka bir sorun kaynağıdır. Topraklama şeridinin çok yüzeye yakın döşenmesi, hem mekanik hasarlara açık hale getirir hem de mevsimsel nem değişimlerinden daha fazla etkilenmesine neden olur. İdeal derinlik, donma seviyesinin altında ve yeterli nem bulunan bir seviye olmalıdır.

Ring oluşturma hatası da dikkat edilmesi gereken bir konudur. Topraklama şeridi tüm yapıyı çevrelemelidir ve kapalı bir devre oluşturmalıdır. Açık bırakılan veya tamamlanmayan bir ring, sistemin etkinliğini önemli ölçüde azaltır.

Doğru Uygulamalar

Temel topraklayıcı, her tarafı betonla kaplanacak şekilde düzenlenmelidir. Temel betonu döküldükten sonra her yönde en az 5 cm beton içinde kalacak şekilde yerleştirilmelidir. Son noktalar temelin dışına çıkarılmalıdır. Beton dışına çıkarılan filizler toprağa temas ettirilmemeli, toprak içerisinde bakır iletken kullanılmalıdır.

Galvaniz Şerit ile Bakır Ring İletkeni veya Bakır Topraklama Elektrodları Korozyonu geciktirecek özelliğe sahip Nötr Klemensler ile bağlantı yapılmalıdır. Farklı metallerin birbirine teması korozyonu hızlandıran bir unsurdur.

Oturduğu tabanı büyük olan binalarda, temel topraklayıcı tarafından çevrelenen alan, enine bağlantılarla 20m x 20m’lik gözlere bölünmelidir.

Temel topraklaması yapılan yerlerde, mutlaka “potansiyel dengeleme barası” tesis edilmelidir.

Topraklama iletkenlerinin, topraklama direncinin ölçülmesi sırasında ayrılabilmesi için, gerekli düzenekler kolay ulaşılabilen yerlerde olmalıdır.

Temel topraklaması aynı zamanda, yıldırımdan korunma tesislerindeki topraklama görevini görür. Bunun için de bina çevresinde çıkışlar bırakılmaktadır. Bu çıkışlar çelik şeritlerle olduğu gibi kablo ile de olabilmektedir. Kablonun kesiti en az 50 mm2 (NYY) olmalıdır.

Bakım eksikliği ve periyodik kontrollerin ihmal edilmesi, uzun vadede topraklama direncinin artmasına yol açar. Topraklama tesisatının yılda en az bir kez ölçüm yapılarak kontrol edilmesi ve değerlerin kayıt altına alınması gerekir.

Hatalı uygulamalardan kaçınmak için mutlaka konusunda uzman elektrik mühendisleri veya yetkin uygulamacılarla çalışmak ve güncel standartları takip etmek şarttır. Çünkü doğru uygulanan bir temel topraklama şeridi, can ve mal güvenliğinin teminatıdır.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Topraklama Şeridi Nedir ve Nasıl Çalışır?

Topraklama şeridi, elektrik sistemlerinde güvenliği sağlamak için kullanılan yassı ve esnek iletken bir elemandır. Olası bir elektrik kaçağı durumunda, tehlikeli akımı toprağa ileterek insanları ve cihazları korur.

Temel Topraklama Şeridinin İdeal Boyutları Nelerdir?

Temel topraklama şeridi için en yaygın kullanılan boyutlar 30x3,5 mm veya 40x4 mm'dir. Bu ölçüler, yeterli iletkenlik ve dayanıklılık sağlar.

Topraklama Şeridi Nereye ve Nasıl Yerleştirilmelidir?

Topraklama şeridi, binanın temel aşamasında, en alt seviyede ve dış çevresine kapalı bir ring oluşturacak şekilde yerleştirilmelidir. Şerit, betonun içinde kalmalı ancak aynı zamanda toprağa uygun koşullarda irtibatlanmalıdır.

Topraklama Şeridinin Bakımı Nasıl Yapılmalıdır?

Topraklama sistemleri yılda en az bir kez kontrol edilmelidir ve ölçümler yapılmalıdır. Düzenli bakım ve kontroller, sistemin etkinliğini korur.

Topraklama Şeridi Uygulamasında En Sık Yapılan Hatalar Nelerdir?

En yaygın hatalar arasında uygun olmayan malzeme seçimi, yetersiz bağlantı noktaları, yanlış derinlikte döşeme ve kapalı ring oluşturmama sayılabilmektedir. Bu hataları önlemek için uzman elektrikçilerle çalışmak ve güncel standartları takip etmek önemlidir.