Topraklama Nedir?
Topraklama: Nedir, Nasıl Yapılır?
Elektrik tesisatlarının doğru bir şekilde kurulumu can ve mal güvenliği açısından büyük bir öneme sahiptir. Elektrik kaynaklı oluşabilecek bir arızanın önüne geçmek için bazı önlemler alınması gerekmektedir. En etkili önlemlerden birisi de Topraklama yöntemidir.
Topraklama Nedir?
Topraklama, elektrik tesisatlarında akımın kontrollü ve güvenli bir şekilde toprağa yönlendirilmesini sağlayan bir güvenlik önlemidir. Elektrik kaçaklarını önleyen bu sistem, elektriksel arıza, yangın veya cihazların hasar görmesinin engellemekte ve bu cihazların ömrünü uzatmaktadır. Bu sebeple oluşabilecek can ve mal kaybı tehlikesinin de önüne geçmektedir.
Topraklama Nasıl Yapılır?
Topraklama elektrotları, bağlama elemanları ve topraklama iletkenleri gerekmektedir. Elektrik akımının güvenli bir şekilde toprağa yönlendirilmesi için elektrik tesisatındaki metal yüzeyler ve toprak arasında bağlantı sağlanmaktadır. Bu uygulama, bir ekipmanın maruz kalacağı akım veya voltaj değişimine karşı zarar görmesini engellemek amacıyla yapılmaktadır.
Topraklama işlemi aşağıdaki gibi yapılmaktadır;
- Zemin Değerlenmesi ve Planlama: Projedeki alana en uygun topraklama için toprak yapısı ve iletkenlik değeri ölçülmekte ve kullanılacak malzemeler belirlenmektedir.
- Elektrotların Yerleştirilmesi: Ölçüm sonucunda, hesaplanan alana bakır veya galvanizli çelikten yapılmış çubuk yerleştirilmektedir. Bu çubuğu bir ucu en az 1 metre derinlikte, diğer ucu ise ortalama 30 cm dışarıda kalacak şekilde gömülmelidir.
- İletkenlerinin Bağlanması: Bakır ve galvaniz kaplı çelik gibi iletken malzemeden yapılan elektrotların bir ucu topraklama çubuğa diğer ucu ise ekipmanın metal gövdesine bağlanmaktadır.
- Toprak Direnç Ölçümü: Toprak direnci ölçüm cihazlarıyla kurulan sistem kontrol edilmektedir.
- Bakım ve Kontroller: Sistemin doğru ve güvenli bir şekilde çalışması için periyodik olarak kontrol edilmektedir. Ayrıca, bağlantılar ve topraklama çubukları incelenmekte ve gerekirse yenilenmektedir.
Uygulamaya başlamadan önce mutlaka güvenlik önlemlerinin alınması gerekmektedir. Yalıtkan eldivenler kullanılabilir, şalterler indirilebilir, kontrol kaleminizi yanınıza alabilirsiniz.
Topraklama Neden Önemlidir?
Her işletmede periodik olarak bakımları yapılan, doğru bir şekilde yapılmış bir topraklama sistemi olmalıdır. Bu sistem, can güvenliğini korumakla birlikte cihazların da kullanım ömrünü uzatmaktadır.
Topraklama yapılmadığı durumlarda ise elektrik akımının anormal bir şekilde yayılmasına ve maddi zararlar oluşturacağı gibi insan hayatını da ciddi bir şekilde etkileyebilmektedir. Bu sistemi aynı zamanda cihazların güvenliğini de sağlamaktadır. Yıldırım düşmesi, yangın gibi doğa olaylarından korumakta, elektriksel arızaların da önüne geçmektedir. Bunun yanı sıra istenmeyen akım değişlikleri yaşanabilmekte, ekipmanlar hata verebilmektedir.
Topraklama Çeşitleri Nelerdir?
Farklı yöntemler ve sistemlerle yapılabilmektedir. Bazı yaygın topraklama çeşitleri şu şekildedir;
Koruma Topraklaması
Cihazların ve insanların güvenliğini sağlamak amacıyla cihazlarda ve tesisatlarda meydana gelen kaçak akımların toprağa güvenli bir şekilde iletilmesini sağlamaktadır.
İşletme Topraklaması
İşletmede bulunun elektrikli ekipmanlar ve cihazların, gerilim altında olan parçalarının topraklanmasıdır. Buna ek olarak nötr noktasının da istenmeyen durumlar oluşturmaması açısından topraklanması gerekmektedir.
Yıldırım Topraklaması
Yıldırım düşmesi sonucu cihazlarda oluşabilecek herhangi bir hasarı engellemek için oluşturulan sistemdir. Ayrıca bu cihazları kullanan kişilere de zarar vermeden toprağa iletmesini sağlamaktadır.
Topraklama Yaparken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Topraklama tesisatında topraklama elektrotunun yeri, bina temellerinin bulunduğu alanın dışında olmalıdır. Ayrıca güvenlik açısından alanın içinde bulunan yer altı şebekelerinden de en az 5 km uzaklıkta bulunması gerekmektedir.
Topraklamada en önemli nokta toprağın iletkenliğidir. Sistemin güvenli ve verimli çalışabilmesi için düşük dirençli bir topraklama sağlanmaktadır.
Direnci azaltmak için bazı toprak türleri şu şekildedir;
- Islak bataklık zemin
- Kil, balçık toprak
- Islak ve rutubetli kum
Toprağın iletkenliği de göz önüne alınarak uygun bir alan seçilmelidir. Çok taşlı zeminler, kuru kum, granit, kireçtaşı, çakıllı tebeşir ya da kayaların zemine yakın olduğu alanlar bu sistem için uygun değildir.
Topraklama tesisatında topraklama elektrotunun yeri, bina temellerinin bulunduğu alanın dışında olmalıdır. Ayrıca güvenlik açısından alanın içinde bulunan yer altı şebekelerinden de en az 5 km uzaklıkta bulunması gerekmektedir.
Bunun yanı sıra bağlantıların sağlam olması da oldukça önemlidir. Termokaynak ve civatalı tip gibi uygun bağlantı ekipmanları kullanılarak daha sağlam ve güvenilir bağlantılar kurulmalıdır. Ayrıca, kurulum sonrası gerekli kontroller yapılmalıdır. Düzenli olarak bakım ve testlerden geçirilmesi gerekmektedir. Tüm bunlar dikkate alındığında güvenli ve uzun ömürlü bir topraklama sistemi oluşturulabilmektedir.